Waarom wilde je deze serie maken?
“Ik ben van huis uit historicus, maar ik realiseerde me dat ik niets afwist van de Indië-oorlog. Net als de meeste Nederlanders. Omdat het nu zeventig jaar geleden is dat Nederland officieel afstand deed van die kolonie, leek me dit een goed moment om het verhaal te vertellen. Dat doe ik vanuit het perspectief van die Indiëveteranen, inmiddels allemaal negentigers.”
Wat vertelden de veteranen zoal?
“Over leven en dood. Kameraden die voor hun ogen sneuvelden, dingen die ze zelf hebben gedaan. De meesten van hen hebben bloed aan hun handen. Het was natuurlijk oorlog, die honderdduizend Indonesiërs zijn niet uit zichzelf doodgegaan. Het is nauwelijks voor te stellen, maar die mannen kregen nul nazorg. Terug in Nederland kregen ze een bon om een pak en schoenen te kopen, en een handdruk: ‘Bedankt en succes met je leven.’ Hun trauma’s en angsten hebben ze nooit een plek kunnen geven.”
Over Kijken in de ziel zei je eens dat je één reeks het moeilijkst vond om te maken: de gesprekken met mensen die wisten dat ze op korte termijn zouden sterven. Hoe verhoudt deze serie zich daartoe?
“Dit zijn ook lastige onderwerpen. Maar door mijn achtergrond als historicus vond ik dit vooral erg interessant. In die zin greep het me niet aan zoals die reeks van Kijken in de ziel. Daarin vertelde losoof René Gude me bijvoorbeeld hoe moeilijk hij het vond om afscheid te moeten nemen van zijn kinderen. Ik ben zelf ook vader, dan springen de tranen me in de ogen. Dat had ik nu niet. Onze jongens op Java bestaat niet alleen uit interviews, zoals Kijken in de ziel, maar ook uit bijzonder archiefmateriaal. Het is een historisch verhaal dat verteld moest worden voordat die stemmen voorgoed zouden zijn verstomd.”
Het hele interview leest u in de Avrobode van week 46. Deze editie ligt nu in de winkel. Bent u geen abonnee maar wilt u niets meer uit de gids missen? U kunt hier abonnee worden.
Tekst: Ernest Marx
